tình trạng xung đột, đối chọi trực tiếp với nhau: nội bộ có mâu thuẫn * mâu thuẫn cá nhân 

tình trạng trái ngược nhau, phủ định nhau về một mặt nào đó: cách lập luận có nhiều mâu thuẫn * trong lòng đầy mâu thuẫn 

tình trạng hai mặt đối lập phát triển theo chiều trái ngược nhau ở bên trong sự vật, làm cho sự vật biến đổi, phát triển: sự thống nhất của mâu thuẫn 

xung đột, chống chọi phủ định nhau: mâu thuẫn gay gắt với nhau